Στο Πισοδέρι λειτουργούσε ελληνικό Σχολείο πολύ πριν τη Μοδέστειο Σχολή. Αυτό προκύπτει από μαρτυρίες του κ. Σωκράτη Λιάκου, ο οποίος μας πληροφορεί την λειτουργία ελληνικού Δημοτικού σχολείου που, ελλείψει ειδικού κτιρίου, λειτουργούσε δε διάφορα κατά καιρούς οικήματα, μέχρι το έτος 1905 οπότε και λειτούργησε για πρώτη φορά η Μοδέστειος Σχολή.

Σημειώνουμε ορισμένα οικήματα που στέγασαν το Δημοτικό σχολείο Πισοδερίου μέχρι το 1905. Ο κ. Σωκράτης Λιάκος αναφέρει τα εξής οικήματα.

Τη σχολική περίοδο 1901 – 1902 το σχολείο στεγάζεται σε ένα μακρουλό μονόροφο κτίριο, με 12 σκαλιά υπεράνω του εδάφους, στην αυλή της εκκλησίας, μεταξύ της βρύσης και του δρόμου προς την Καλεαμαρέα. Πιθανόν το κτίριο αυτό να χρησιμοποιήθηκε σαν σχολείο και προηγούμενα του 1901 έτη. Το 1902 πάντως, όπως πάντα μας πληροφορεί ο κ. Σ. Λιάκος κατεδαφίζεται.

Τη σχολική περίοδο 1902 – 1903 το σχολείο στεγάζεται στο σπίτι του Βαγγέλη Ντάφα.¹

Την περίοδο 1903 – 1904 το σχολείο στεγάζεται στο σπίτι του Θωμά Τσιρόνκου και την επόμενη και τελευταία προμοδέστειο σχολική περίοδο 1904 – 1905 στο σπίτι του Μάντη Νίτσιου.

Ανήσυχος για την πνευματική τύχη των παιδιών της γενέτειρας του ο Αρχιμανδρίτης Μόδεστος, βλέποντας από τη μια μέρα την ανυπαρξία του ελληνικού κράτους, δοθέντος ότι η περιοχή ακόμη ήταν Τουρκοκρατούμενη, και από την άλλη την οργανωμένη σλαβική προπαγάνδα και μεθοδευμένη προσπάθεια εκσλαβισμού του ελληνικού στοιχείου, αποφασίζει και χρηματοδοτεί την ανέγερση της Μοδέστειου Σχολής.

Το θέρος του 1903 κτίστες Σμαρδισιώτες, Βαμπελιώτες και Βαρνικιώτες, όπως μαρτυρεί ο κ. Σ. Λιάκος, ανέλαβαν να κτίσουν τα θεμέλια του σχολείου. Πέτρες απ’ το παρακείμενο στο προαύλιο της εκκλησίας κτίριο, που κατεδαφίστηκε το 1902, χρησιμοποιήθηκαν στα θεμέλια του νέου διδακτηρίου. Ο κ. Βασίλειο Τσομπάνος μας λέγει ότι το 1903 είχαν γίνει η θεμελίωση, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος.

Το 1904 κτίστες Ανασελιτσιώτες, με πέτρες από το νταμάρι της πλαγιάς Πέτρα Μπάσιου συνέχισαν το κτίσιμο του σχολείου που ολοκληρώθηκε το θέρος του 1905. Έτσι το φθινόπωρο του 1905 λειτουργεί για πρώτη φορά η Μοδέστειος πλέον Σχολή. Ένα περικάλες κτίριο υποδέχεται τα 140 και πλέον Πισοδεριτόπουλα στη νέα σχολική περίοδα 1905 – 1906.

Πρώτος διευθυντής της Μοδεστείου σχολής, κατά τις μαρτυρίες πάντα του κ. Σ. Λιάκου ο Μπογατσικιώτης Γκρέζιος και οι πρώτοι δάσκαλοι οι συγχωριανοί του Σταυρίδης και Ιατρού.

Το 1904 δημιουργήθηκε στο κτίριο Εθνικό Οικοτροφείο αρρένων και θηλέων με ημιγυμνάσιο που συντηρούνταν με έξοδα του Ελληνικού Προξενείου Μοναστηρίου και διατηρήθηκε μέχρι το 1912. Οι άρρενες τρόφιμοι ήταν άνω των 150 οι δε θηλείς άνω των 80 προερχόμενοι από την γύρω περιοχή.

Το κτίσμα της Μοδεστείου Σχολής κτίσθηκε κατά την διετία 1904-1905 οι Πισοδερίτες οφείλουν την ύπαρξη του εναγούς αυτού ιδρύματος στη γενναιοδωρία και φιλοπατρία ενός εκλεκτού συγχωριανού τους ο οποίος είχε γίνει Αγιοταφίτης μοναχός με το όνομα Μόδεστος και κατέληξε Αρχιμανδρίτης.

Στο σχολείο του Πισοδερίου δίδαξαν πολλοί δάσκαλοι.

Από το 1860-1870 ήταν:

1. Παπαδημητρίου Δημήτριος από το Πισοδέρι κι ένας

2. Φουστανελοφόρος από την Β. Ήπειρο άγνωστου επωνύμου 1870-1880

3. Καραντζίδης Χρήστος και Λάζαρος Φίσκας κάτοικοι Πισοδερίου.1880-1890

1. Νικόλαος Δάνης από την Καβάγια Δυρραχίου, γνώστης πολλών γλωσσών.

2. Κων/νος Μάντζαρης από την Ρέσνα Μοναστηρίου

3. Κων/νου αγνώστου επωνύμου

4. Παπασωτηρίου Δημήτριος

5. Σταύρος Παπαβασιλείου από το Βατοχώρι.1900-1910 οι περισσότεροι ήταν μέλοι και οργανωτές του Μακ. Αγώνα.

6. Αναστάσιος Παπαφιλιππου από την Κορυσσό – Καστοριάς.

7. Βασίλειος Μπάλκος δ/ντης του οικοτροφείου και Νομάρχης Φλώρινας.

8. Αναστάσιος Ιατρού

9. Τριαντάφυλλος Γρέζος

10. Αθανάσιος Σταυρίδης από το Βογατσικό Καστοριάς

11. Ηρακλής Φίτζιος πο ντο Λέχοβο

12. Παναγιώτης Κωνσταντινίδης από την Κων/πολη

13. Παντελής Τσαμίσης από την Καστοριά, μετέπειτα Γυμνασιάρχης

14. Βουτσιάδης Βασίλειος

15. Σχολάρχης από την Σάμο

1910 και δώθε ήταν:

16. Αργύρης Χασόπουλος

17. Γρηγόριος Χάσος

18. Πέτρος Λαζαρίδης, καθηγητής μουσικής

19. Αλέξανδρος Γρηγορίου

20. Δημήτριος Τσίγγος

21. Ξενοφών Πούσκας

22. Παπαγεωργίου Διονύσιος

23. Βλάσιος Μπελετσιώτης

24. Βασίλειος Βασιλειάδης

25. Γεώργιος Μουρλάς

26. Σταύρος Τσαούσης

27. Γρηγόριος Γρηγοριάδης

28. Ηλίας Σάρος

Και τέλος

29. Αναστάσιος Καραντζίδης, που στα τελευταία χρόνια της διδασκαλικής του υπηρεσίας έκλεισε τα σχολεία μια δια παντός, επί κυβερνήσεως του δικτάτορα Παπαδόπουλου “ελλείψει μαθητών”.

Δασκάλες:

1. Αθηνά Γώγου

2. Ειρήνη Θάνου

3. Ασπασία Μπουκουβάλα

4. Βασιλική Σαμαρτζή

5. Ασπασία Μάνου

6. Αγλαϊα Χρυσικού

7. Ελένη Μεντζιδέ

8. Ρούφου Ιουλία

9. Φανή Πάζα

10. Ευδοξία Λιάκου

Νηπιαγωγοί:

1)Γουναρίδου Παρθενόπη

2)Μαρία Τσώτσου απεσπασμένη για λίγο χρονικό διάστημα

3)Ουρανία Παπαδάμου

4)Θεοδώρα Χάσου

Για ένα χρονικό διάστημα, όταν ήταν ανταροκρατούμενη η περιοχή Πρεσπών_ Πισοδερίου, έκανε το δάσκαλο στα παιδιά στο Πισοδέρι ο Παπαηλίας Χάσος. Το σχολείο καταργήθηκε το Σεπτέμβριο του 1970.