Ιστορία Πισοδερίου

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

[sG_thumbsSolo id=29]

Η τοπική ενδυμασία κάθε χωριού σχετίζεται με το κλίμα και την ιστορία του. είναι τριών ειδών. Καθημερινή ή της δουλειάς, Κυριακάτικη ή της εκκλησίας, γαμβριάτικη ή νυφιάτικη. Εκφράζει τις συνθήκες της ζωής, την οικονομική κατάσταση, τη σχέση με τη φορεσιά του παρελθόντος, τις ξένες επιδράσεις.

α. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΑΝΔΡΩΝ

Η ενδυμασία του Πισοδερίου έμοιαζε μόνο με την ενδυμασία του Νυμφαίου, με κανένα άλλο χωριό της περιοχής Φλώρινας. Η ενδυμασία των ανδρών στο Πισοδέρι αποτελούνταν από τα εξής:

  1. Αντερί: είδος φορέματος ανοιχτό μπροστά αναδιπλούμενο, μακρύ τσόχινο ή μάλλινο με γαρνιρισμένα τα μανίκια με γαϊτανάκι γύρω-γύρω. Στη μέση έβαζαν ζωνάρι φαρδύ συνήθως σε κόκκινο χρώμα, μάλλινο ή απλό ύφασμα.

  2. Πουκάμισο: φοριόταν κάτω από το αντερί, κούμπωνε μπροστά σε τρία – τέσσερα κουμπιά.

  3. Γελέκο: φοριόταν πάνω από το πουκάμισο, ήταν αμάνικο βαμβακερό ή υφασμένο στον αργαλειό. Κούμπωνε σταυρωτά, είχε δυο τσέπες φοδραρισμένο ασταρωμένο από μέσα και περνούσαν γαϊτάνι μαύρο. Φοριόταν το καλοκαίρι. Για τον χειμώνα είχαν κάτι παρόμοιο αλλά με μανίκια σχιστά στις άκρες, γαρνιρισμένα με γαϊτάνι που έφτανε μέχρι τη μέση. Κούμπωνε κι αυτό σταυρωτά και φοριόταν πάνω από το πουκάμισο, το στόλιζαν με σιρίτια ή χάντρες.

  4. Κουζούφια: στα πολύ παλιά χρόνια το χειμώνα, για επανωφόρια είχαν κάτι δερμάτινα κοντά σακάκια από δέρματα προβάτου κατεργασμένα για να είναι ζεστοί. Στα νεώτερα χρόνια από το 1900 και μετά φορούσαν Ε π α ν ο φ ώ ρ ι α από μαύρο ύφασμα με βελούδινο γιακά «Μπουντά».

  5. Κάλτσες: είχαν τις καλοκαιρινές και τις χειμωνιάτικες, τις καθημερινές και τις γιορτινές. Ήταν υφαντές στον αργαλειό σκέτες μαύρες, μπλε και γκρι, ή δίχρωμες, διαφόρων χρωμάτων ή πλεκτές με βελόνες από νήμα που οι ίδιες το κατεργάζονταν και έπλεκαν με διάφορες πολύχρωμες παραστάσεις. Η εξέλιξη δεν άργησε να έρθει και στο χωριό μας. Το αντερί αντικαταστάθηκε και φορέθηκε το παντελόνι πιθανόν από το 1910. Σποραδικά φορούσε κανένας γέρος το αντερί.

  6. Παπούτσια: φορούσαν μπότες το χειμώνα, παπούτσια με λουριά ή κορδόνια το καλοκαίρι. Αργότερα είχαν άρβυλα στα χιόνια ή και μπότες.

Β. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Για την ενδυμασία των γυναικών μαρτυρούν οι παλιές φωτογραφίες.

Οι γριές φορούσαν φόρεμα μακρύ με φύλλα, ποδιά, σάκο με γούνα στο λαιμό και μαντήλι στο κεφάλι μαύρο συνήθως. Φορούσαν και αυτές το αντερί σκούρου χρώματος τσόχινο ή μάλλινο, στα παλαιότερα χρόνια.

Οι νεότερες γυναίκες φορούσαν μακρύ φόρεμα διαφόρων χρωμάτων, ή φούστα μακριά και φαρδιά και μπλούζα ανοιχτόχρωμη με πιέτες μπροστά που κούμπωνε ιδιόρρυθμα με κρυφές κόπτσες, με γιακά σηκωτό. Το φόρεμα ήταν το μεν καθημερινό από τσόχα, πιο απλό από το γιορτινό που ήταν μεταξωτό ή ταφτά διαφόρων χρωμάτων. Η ενδυμασία λοιπόν των γυναικών περιελάμβανε τα εξής:

  1. Ποδιά: φοριόταν πάνω από το φουστάνι ή το αντερί. Ήταν υφαντές πολύχρωμες για καθημερινή χρήση και μεταξωτές για τις γιορτές.

Οι φωτογραφίες μας θυμίζουν παλιές περασμένες ομορφιές. Από το 1910 άρχισαν να διαφοροποιούνται λόγω των επαφών με την υπόλοιπη Ευρώπη

(α΄ παγκόσμιος πόλεμος).

  1. κάλτσες :οι κάλτσες των γυναικών στα παλιά χρόνια ήταν υφαντές ή πλεκτές, φτιαγμένες με ειδικές βελόνες συνήθως πέντε. Έκαμναν ριγωτές, δαντελωτές, πολύχρωμες, ανάλογα με την ηλικία. Στα νεώτερα χρόνια αγόραζαν βαμβακερές ή μάλλινες.

  2. Παπούτσια: για το χειμώνα είχαν μπότες που κούμπωναν με κάψουλες. Για τις άλλες εποχές παπούτσια που κούμπωναν μπροστά μ’ ένα κουμπάκι. Με ένα ζεύγος παπούτσια περνούσαν χρόνια. Το καλοκαίρι φορούσαν τα γαλόνια για τις γειτονιές και αυλές.

ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ

Τα κοσμήματα εκφράζουν τις καλλιτεχνικές τάσεις και την ανάπτυξη της λεπτοτεχνίας, πέρα απ’ την κοινωνική θέση και την οικονομική κατάσταση αυτή σ που τα φορά.

Σαν κόσμημα είχαν τις ντούμπλες, περασμένα πεντόλιρα στο λαιμό, ωρολόγι χρυσό, στο λαιμό κι αυτό. Περασμένες σε χρυσές αλυσίδες είχαν λίρες για το λαιμό το σύνολο το ονόμαζαν «μπάιρον». Φορούσαν ολόχρυσους ή ασημένιους σταυρούς, δακτυλίδια χρυσά κλπ. Μόνο στα βλαχοχώρια παρατηρούνταν το στόλισμα σε γιορτινές μέρες με τα παραπάνω κοσμήματα. Στη λεχώνα δε πάντα περνούσαν μικρές χρυσές λιρίτσες στο κάτασπρο μαντήλι που φορούσε στο κεφάλι της. Συμπλήρωμα ήταν το χρυσό σκουλαρίκι και η κατάλληλη χρυσή καρφίτσα.